15 maja w Warszawie odbyło się długo oczekiwane i ważne wydarzenie LAWO IP MEDIA DAY. Impreza zorganizowana przez LP Systems, wyłącznego dystrybutora marki LAWO na Polskę, skierowana została do przedstawicieli stacji telewizyjnych, rozgłośni radiowych oraz dla osób ściśle związanych z branżą broadcastową. Podczas spotkania przybliżona została szeroka oferta niemieckiego producenta począwszy od narzędzi do monitorowania systemów i zarządzenia infrastrukturą audio/video, systemów video IP, aż po zaprezentowanie możliwości konsolet produkcyjnych i radiowych. W wydarzeniu udział wzięli zaproszeni goście z firmy Lawo, m.in.: Ralf Schimmel (Senior Sales Director Southern & Eastern Europe, Africa), Craig Newbury (Head of Sales, EMEA & LATAM), Karl Schöning (Head of Radio Solutions), Filip Vojsovic (Sales Solution Engineering), Małgorzata Witaszek (System Architect) oraz Massimiliano Salin (Audio Production Specialist).

LAWO IP MEDIA DAY to z jednej strony prezentacja rozwiązań skierowanych na rynek broadcastowy, a z drugiej możliwość nawiązania i zbudowania długofalowych relacji. I właśnie dlatego oprócz szerokiego panelu prezentacji i warsztatów był również czas na dyskusje w gronie uczestników czy wymiana doświadczeń ze specjalistami z LAWO.

Obszar broadcastu jest mi szczególnie bliski, ponieważ rozpoczynałem swoją drogę zawodową właśnie od radia. Pierwsza lokalna stacja radiowa w Poznaniu to był jeden z etapów mojej drogi, na której spotkałem mnóstwo ciekawych osób oraz zmierzyłem się z technologią, z którą na scenie nie miałem zbyt wiele wspólnego. No bo przecież konsolety emisyjne (wtedy jeszcze analogowe), procesory emisyjne czy oprogramowanie do emisji czy produkcji radiowej to nie jest chleb powszedni w dźwięku Live. Oczywiście zajmowałem się wtedy wszystkim od produkcji reklam, po emisję, nagrania lektorskie i projektowanie sieci komputerowych (takie były czasy). Potem był rozwój w postaci pracy jako realizator dźwięku i technik wozu transmisyjnego jednej z największych rozgłośni radiowych w Polsce. Tak więc styczność z emisją miałem i choć LAWO wtedy nie poznałem to wiem, że jest to od pewnego czasu TOP jeśli chodzi o transmisję radiowo-telewizyjną.

W 2020 roku LAWO obchodziło 50-lecie swojego istnienia na rynku. Założona początkowo jako biuro inżynieryjne skupiające się na dźwięku i transmisji, prywatna korporacja stała się akceptowanym w całej branży innowatorem, który nadal aktywnie kształtuje przyszłość transmisji i produkcji medialnej. Inżynier Peter Lawo założył swoją firmę w 1970 roku jako firmę zajmującą się rozwojem technologii wykorzystywanych w tworzeniu muzyki elektronicznej. Jego pierwszym projektem był rozwój „Halaphon”, instrumentu elektronicznego, którego dźwięki stanowiły podstawę awangardowej muzyki elektronicznej wielu współczesnych kompozytorów w latach 70-tych. Wkład LAWO odegrał kluczową rolę w nagrywaniu dzieł pionierów muzyki elektronicznej, takich jak Karlheinz Stockhausen, Pierre Boulez i Luigi Nono. Wykraczając poza dziedzinę muzyki, inne znaczące osiągnięcia Lawo obejmowały analogowe konsole mikserskie, lasery medyczne, hełmy załóg helikopterów z interkomami radiowymi oraz programowalne wyświetlacze miejsc docelowych dla autobusów i pociągów.

Nowa era rozpoczęła się w latach 80-tych wraz z wprowadzeniem LAWO PTR (Programmable Audio Console). Był to pierwszy programowalny system miksowania LAWO z cyfrową kontrolą analogowego dźwięku. Nowy system wprowadził automatyzację miksowania i technologie wspomagające, obecnie uważane za niezbędne w nadawaniu na wysokim poziomie, takie jak zapisanie ustawień czy szybkie przywoływanie tłumików. Wraz z rozwojem i sukcesem pierwszej w pełni cyfrowej konsolety mikserskiej (rodzina mc) w 1994 roku, Lawo postanowiło skupić się wyłącznie na rozwoju i produkcji technologii nadawczej. Wprowadzenie serii cyfrowych konsolet mc² w 1998 roku wykorzystujących sieci MADI i ATM stało się krokiem milowym w pozycji firmy na arenie międzynarodowej.

Wspólnie z Robertem Chądzyńskim z LP Systems postaramy się Wam przybliżyć najważniejsze obszary, w których firma LAWO od wielu lat pomaga w budowaniu infrastruktury technologicznej wspierającej działalność emisyjną (choć nie tylko).

Jakub [Realizator.pl]: Cześć Robert. Na początek powiedz mi jakimi obszarami zajmujesz się w firmie LP Systems?

Robert Chądzyński [LP Systems]: Właściwie wszystkimi. Obecnie granice pomiędzy różnymi obszarami (np. audio i video) coraz bardziej się zacierają bazując na tych samych lub podobnych obszarach IP. Kiedyś nie do pomyślenia, a dziś zupełnie normalna, koegzystencja nie tylko różnych formatów, ale i mediów na tych samych switchach wymusza posiadanie odpowiedniej wiedzy, aby w tym wszystkim się biegle orientować. Świat IP zmienia nasz sposób myślenia. Coś co kiedyś było absolutnie niemożliwe, dzisiaj staje się normą. Musisz za tym nadążać, więc choćby z tego powodu zajmuję się wszystkimi obszarami technologicznymi.

Niedawno odbyło się ciekawe wydarzenie branżowe pod nazwą LAWO IP MEDIA DAY. Zawsze wydaje mi się, że spotkania na żywo mają największą skuteczność bo to nie tylko prezentacja technologii, ale również budowanie relacji. Taki był Wasz cel?

Nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu potencjalnych lub obecnych użytkowników rozwiązań LAWO z przedstawicielami producenta oraz nami, czyli pracownikami LP Systems. Takie spotkania zawsze dają możliwość uzupełnienia swojej wiedzy, dopytania o kwestie niezrozumiałe, czy też zaznajomienie się z najnowszymi rozwiązaniami. Większość osób związanych z branżą przynajmniej raz do roku jest obecna na targach, jednakże zazwyczaj zawsze przy takich okazjach brakuje czasu na bardziej szczegółowe zaznajomienie się z ofertą producenta. LAWO IP MEDIA DAY odpowiada na zapotrzebowanie rynku na przychylniejsze i dogłębne zaznajomienie się z proponowanymi rozwiązaniami. Najważniejsze w tym wszystkim jest to, że osoby, które przedstawiają prezentację są specjalistami od konkretnej linii produktowej i mają dogłębną wiedzę na ten temat.

Z jakich bloków tematycznych składał się event?

Zawsze staramy się zaprezentować jak najpełniej całe portfolio firmy LAWO. W tym roku główne obszary przedstawiały się następująco:

Media Infrastructure – wszystko co dotyczy obszaru video i związanych z tym obszarem rozwiązań, miedzy innymi system .edge, HOME, HOME APPS,

System zarządzania i orkiestracji VSM (Virtual System Management) – wysoko oceniany system za ogromną elastyczność i łatwość programowania paneli hardware’owych i software’owych. Co równie istotne, pozwalający zarządzać urządzeniami różnych producentów na tym samym panelu,

Audio Production – konsolety serii mc² oparte na procesorze A_UHD Core oraz wspomagające je urządzenia serii A_line oraz PowerCore,

Radio – a właściwie rozwiązania dla szeroko rozumianego broadcastu, od stacji radiowych poprzez produkcję dla potrzeb stacji telewizyjnych, do emisji w tych obszarach.

Bardzo spodobała mi się kreatywność w organizacji gdzie z jednej strony było dużo merytoryki, ale z drugiej strefa chillout, kuluarowe rozmowy no i oczywiście można było skosztować pysznych lodów 🙂

Strona merytoryczna to podstawa! Stąd też tak liczna reprezentacja przedstawicieli producenta, ilość zgromadzonych urządzeń, prezentacji i warsztatów. Często rozmowy prowadzone podczas przerw pozwalają na wymianę poglądów, doświadczeń, są istotnym elementem takich spotkań jak LAWO IP MEDIA DAY. Stąd też pomysł, aby dbając o chwilę wytchnienia dla wszystkich uczestników spotkania mogło to się odbywać w specjalnie przygotowanej strefie relaksu, gdzie można spokojne napić się kawy, skosztować lodów i prowadzić takie rozmowy w możliwie najlepszej atmosferze.

Wróćmy do technologii. Lawo jako producent zintegrowanych systemów jest na rynku bardzo dobrze wypozycjonowany. Spotkałem konsolety miksujące z serii mc² w wielu wozach transmisyjnych. Zacznijmy może właśnie od konsolet. Czym one się wyróżniają na tle konkurencji i dlaczego stały się tak popularne wśród realizatorów i inżynierów?

Jak zauważyłeś produkty LAWO są powszechnie znane i użytkowane na całym świecie. Są cenione za swoją niezawodność i jakość. Jednym z ważnych czynników jest nieustanna ewolucja produktów LAWO, dostosowanie do najnowszych standardów lub wręcz kreowanie ich. To ponad 50 lat obecności na rynku, zbieranie doświadczeń, bliskiego kontaktu z końcowymi użytkownikami i odpowiadaniem na ich potrzeby.

W dobie cyfrowego świata, szybkiego rozwoju technologii IP, która wkroczyła już bardzo szeroko do świata audio i video, ważne jest, aby mieć narzędzia, które spełnią te wymagania. LAWO spełnia je wszystkie w 100 procentach.

W przypadku większości profesjonalnych rozwiązań wszystkim zależy na jak największej niezawodności, bezprzerwowej pracy urządzeń czy też całych systemów. LAWO w swoich rozwiązaniach stawia na możliwość zastosowania redundancji kluczowych elementów systemu. Przy tworzeniu sieci audio czy też video możliwe jest wykorzystanie standardu ST 2022-7 Seamless Protection. Stworzone w oparciu o ten standard dwie sieci do przesyłania streamów zapewniają bezpieczeństwo ciągłej pracy, co przy realizacjach „na żywo” jest niepodważalnym atutem. Możliwe jest także zastosowanie dwóch procesorów, które nieustannie wymieniają pomiędzy sobą informacje o stanie pracy urządzeń do nich dołączonych. W przypadku awarii jednego z nich drugi płynnie pozwala na kontynuację pracy.

Dobrym przykładem mogą tu być konsolety zarówno produkcyjne, serii mc2, jak i broadcastowe z serii diamond i new crystal.

Konsolety mc2, bo te najczęściej spotykamy w wozach transmisyjnych, są w stanie spełnić oczekiwania praktycznie wszystkich realizatorów jak również założenia technologiczne. Charakteryzują się kompaktową budową, główny procesor A_UHD Core jest bardzo niewielkich rozmiarów, tylko 1 RU, a w sytuacji wozu, gdzie często walczymy o każdy kawałek przestrzeni, jest to niebagatelne. Seria mc2 36 może być w wersji jednobryłowej, z wbudowanym procesorem co jeszcze bardziej upraszcza poszukiwanie dodatkowego miejsca w ograniczonych przestrzeniach.

A_UHD Core

Lawo mc² 36

Lawo mc² 56

Rozszerzeniem możliwości konsolet jest zastosowanie interfejsów serii A_line lub PowerCora w wersji Gateway lub RP. Seria A_line oferuje gotowe stageboxy poszerzające możliwości I/O systemu konsolet. Od najprostszego A_mic8, z ośmioma wejściami Mic/Line i czterema wyjściami analogowymi po A_stage 80 z 32 wejściami MIC/Line, 32 wyjściami analogowymi, 8 I/O AES/EBU i dodatkowo portem MADI do połączenia z pozostałą infrastrukturą (np. systemem zapisu, innym interfejsem audio).

Interfejsy serii A_line mogą być wykorzystywane do Remote Production. Na konsolecie zainstalowanej w naszym studio, które ma odpowiednie warunki odsłuchowe i jest dobrze znane realizatorom, może wykonywać miks na bazie sygnałów docierających do nas z dużych odległości.

Aby dać użytkownikom większą swobodę w dostosowaniu dołączanych do systemu wejść i wyjść możliwe jest zastosowanie PowerCora i wyposażenie go w karty I/O z możliwością implementacji karty DANTE (np. dołączenie systemu mikrofonów bezprzewodowych lub systemu interkomowego). PowerCore może być używany lokalnie (licencja Gateway) lub też zdalnie przy Remote Production (licencja RP).

Czy topologia pracy takiej konsolety znacząco różni się od tych, które znamy z koncertów?

Konsolety serii mc² zostały zaprojektowane w taki sposób, aby spełnić wymogi we wszystkich obszarach, w których mogą zostać użyte. Nie ma znaczenia czy będzie to wóz transmisyjny, studio czy realizacja live.

Konsolety LAWO używane są także przy realizacjach live, w teatrach, filharmoniach. Posiadają wszelkie niezbędne funkcje jakie realizatorzy wykorzystują podczas takiej pracy: możliwość zapisu i szybkiego przywołania zapisanych scen, ustawienie kolejności wywoływanych scen, zapisywanie ustawień torów czy też poszczególnych parametrów dynamicznych. Możliwe jest także zintegrowanie z konsoletą serwera Waves i obsługiwanie bezpośrednio z ekranu konsolety procesora efektowego.

Integracja Waves z konsoletą mc²

Czy na pokładzie znajdziemy specyficzne narzędzia audio, które znacząco wpływają na pracę?

Inżynierowie projektujący konsolety serii mc2 wyszli z założenia, że należy dać możliwości jak najlepszego dostosowania jej do potrzeb użytkownika. Stąd też kilka rozwiązań jakie zostały zastosowane w oprogramowaniu:

Dostosowanie ekranu wizualizacyjnego poprzez wizualizację najbardziej potrzebnych bloków dla poszczególnych tłumików (np. wybór najbardziej interesującego bloku dynamiki, który realizator chce obserwować na bieżąco). Dostosowanie ilości widocznych sum, auxów czy też funkcji VCA do aktualnych potrzeb.

Możliwość wprowadzenia do konsolety podglądu video poprzez funkcję LiveView i przypisanie jej dla konkretnego toru konsolety. Funkcja, która w znacznym stopniu może wspomóc realizatora przy produkcjach TV.

Funkcja LiveViev

Innym bardzo ważnym elementem wspierającym realizatora przy pracy nad dźwiękiem jest możliwość przestawiania bloków obróbki DSP, EQ czyli elementów toru audio w sposób jaki najbardziej odpowiada realizatorowi. Co ważne, możliwość takiej kreacji toru audio jest możliwa niezależnie dla każdego toru.

To kilka z elementów, jest ich zdecydowanie więcej. Często nasze spotkania indywidualne z klientami podczas prezentacji konsolet trwają kilka godzin, więc nie jesteśmy tu w stanie opisać wszystkich niuansów. Dodatkowym atutem jest to, że do każdej funkcji w konsolecie można dotrzeć co najmniej na dwa sposoby. Każdy realizator może wypracować sobie swój sposób pracy lub też powielać w pracy z konsoletą mc² schematy jakie mu najbardziej odpowiadają.

Główny procesor wykorzystywany w konsoletach serii mc2 A_UHD Core ma ogromne możliwości. W obudowie 1 RU, w której zainstalowano 8 portów Ravenna, zastosowano matrycę routingu o rozmiarze 1024 x 1024 sygnałów. Procesor pozwala na użycie maksymalnie 1024 kanałów DSP.

Należy podkreślić, że jeden procesor A_UHD core może nam posłużyć do obsługi do 32 konsolet i do tego zlokalizowanych w różnych miejscach! I tutaj przydaje się możliwość dynamicznego przypisywania zasobów DSP do konsolet – dziś potrzebujemy więcej zasobów w danym punkcie, jutro możemy te zasoby zwiększać w innym.

W obszarze moich zainteresowań są konsolety emisyjne. Kiedy zaczynałem swoją przygodę z branżą związałem się właśnie z radiem. Wtedy pracowało się na analogach. Mam wrażenie, że w emisji liczył się dobrej jakość kompresor (który często był już w procesorze emisyjnym), a w konsolecie głównie chodziło o ergonomię pracy czy szybkość wykonywania danych procesów. Co powiesz o konsoletach diamond i new crystal?

No to nasze początki są bardzo podobne. Ja przez wiele lat byłem związany z radiem i jest to bardzo bliski mi temat. Mogłem obserwować bezpośrednio proces ewolucji w radio, od konsolet analogowych poprzez wprowadzanie rozwiązań cyfrowych, aż po czasy obecne, gdzie konsolety cyfrowe wykorzystują najnowsze standardy IP.

Wymienione przez Ciebie konsolety diamond i new crystal to najnowsze rozwiązania dedykowane do zastosowań broadcastowych. Używam tego sformułowania celowo, bo znajdują zastosowanie nie tylko w stacjach radiowych, ale także w innych miejscach, np. stacjach telewizyjnych, mniejszych wozach transmisyjnych. Różnice pomiędzy konsoletami polegają w głównej mierze na możliwościach powierzchni roboczej. Większe możliwości możemy uzyskać w serii diamond, gdzie jest więcej dostępnych do programowania przycisków, encoderów, ekranów OLED oraz możliwość pracy dwuwarstwowej, raczej rzadziej spotykana w tego typu konsoletach.

Obydwie serie konsolet bazują na tym samym procesorze PowerCore, który posiada sloty na karty wejściowo-wyjściowe, a licencja może zostać dobrana do potrzeb użytkownika w celu optymalizacji kosztów.

Bardzo ważnym elementem jest sposób komunikacji pomiędzy poszczególnymi elementami systemu, tj. procesorem, a powierzchnią roboczą czy ekranami wizualizacyjnymi. Obecnie wszystkie te połączenia realizowane są w oparciu o protokół IP. Przestaje mieć znaczenie odległość pomiędzy nimi, a często realizowane są instalacje, w których poszczególne elementy systemu zlokalizowane są w lokalizacjach oddalonych od siebie o wiele kilometrów.

Konsolety, z uwagi na modułową budowę, pozwalają na dostosowanie ich konfiguracji do konkretnych zastosowań. Układ tłumików, ich ilość, ilość przycisków w sekcji master, dodatkowe panele rozszerzeń (przyciski, encodery) czy też ekrany wizualizacyjne – te wszystkie elementy można skonfigurować i wybrać najbardziej optymalne rozwiązanie.

Możliwości konfiguracyjne konsolet są ogromne. Dedykowane oprogramowanie, ON AIR Designer, pozwala na kreowanie niezliczonej ilości funkcji, powiązania zdarzeń wywoływanych przyciskami z zaplanowaną funkcjonalnością, przypisanie różnych funkcji do torów konsolety, itp. Powiązanie tych możliwości z oprogramowaniem wizualizacyjnym VisTool pozwala na dostosowanie konsolety dla najbardziej wymagających potrzeb realizacyjnych. Konsolety pozwalają wyjść poza schemat i klasyczne myślenie o konsoletach, pozwalają na wiele więcej niż byśmy zakładali. Ograniczenia są najczęściej w naszych głowach, a nie w możliwościach technologicznych. Warto w tym miejscu dodać, że konsoleta new crystal może być dołączana do A_UHD core i stanowić konsoletę wspomagającą dla konsolet serii mc².

Konsolety diamond

Konsoleta new crystal

Konsolety emisyjne współpracują również z Waszymi dedykowanymi procesorami?

Procesorem dedykowanym do współpracy z konsoletami diamond i new crystal jest PowerCore. Procesor jest dość niepozorny o wielkości 1 RU, ale posiada ogromne możliwości. Aktualnie oferowane są procesory w dwóch wersjach, a różnica polega na ilości dostępnych portów Ravenna, które są wbudowane na płycie czołowej: w wersji v2 są to dwa porty, w wersji v3 są to cztery porty. Różnica niewielka, ale przy projektach, w których zależy nam na obsłudze większej ilości streamów Ravenna lub AES67 v3 może być bardziej użyteczna. Poza tym, każda z wersji procesora posiada na płycie czołowej 4 porty MADI. Tylna płyta posiada osiem slotów na implementację kart rozszerzających możliwości I/O procesora: mikrofonowo-liniowe, analogowe, AES/EBU, słuchawki DANTE, MADI, porty GPIO. Jeżeli będziemy chcieli doposażyć nasz system w kolejne karty I/O możemy użyć dodatkowych ram AIOX, z których każda posiada kolejnych 8 slotów na karty I/O. Ramy dołączane są poprzez interfejs MADI i łącze światłowodowe, a docelowo można dołączyć do 20 takich ram.

Power Core

Power Core V3

Power Core z AIOX

Kilka wariantów licencyjnych pozwala na dostosowanie możliwości procesora do danego projektu. Innej licencji użyjemy dla małej stacji radiowej, innej dla bardziej rozbudowanych projektów. W zależności od licencji jesteśmy w stanie uzyskać matrycę miksująca od 1280×1280 sygnałów do 1920×1920 sygnałów. Zmienna jest także ilość możliwości kreacji źródeł i szyn wyjściowych. Uzyskanie do 256 źródeł oraz ponad 100 szyn wyjściowych pokazuje moc procesora. Licencja MAX pozwala, aby jeden procesor PowerCore obsługiwał w sposób niezależny do czterech powierzchni roboczych.

Zastosowane w procesorze algorytmy odpowiadające za przetwarzanie sygnału, w tym bloki odpowiadające za dynamikę (bramka, limiter, expander) i equalizację (trzypunktowy korektor parametryczny oraz filtry dolno i górnozaporowy) charakteryzują się rewelacyjnymi parametrami. Użytkownicy konsolet LAWO nie muszą sięgać do zewnętrznych procesorów, aby uzyskać pożądany efekt brzmienia. Dodatkowo możemy zastosować w konsolecie De-esser oraz automix, co w jeszcze większym stopniu wspomaga realizatora w jego pracy.

Bardzo dużo mówi się dzisiaj o urządzeniach służących do rozbudowanego routingu sygnałów. Lawo tutaj ma sporo do powiedzenia?

Tak, LAWO sukcesywnie rozwija narzędzia umożliwiające routing sygnałów. Oprogramowanie VisTool umożliwia budowanie matryc krosowniczych w oparciu o współpracę z procesorami PowerCore. Tak zbudowany routing służy do krosowania sygnałów audio. W oprogramowaniu, korzystając z gotowych szablonów klawiszy, można zbudować wiele matryc krosowniczych, np. odpowiadających za poszczególne obszary krosowania, które mogą znajdować się na różnych podstronach. Rozwiązanie tego typu jest z powodzeniem stosowane od wielu lat.

Drugim oprogramowaniem, które służy do routingu sygnałów jest oprogramowanie HOME. Wprowadzone kilka lat temu rozwiązanie służy do routingu sygnałów audio i video w jednym miejscu. System zbudowany jest w oparciu o serwery (jeden lub trzy pracujące w klastrze) i oprogramowanie. System automatycznie wykrywa urządzenia LAWO, a zarazem możliwe jest dodanie do systemu urządzeń innych producentów i zarządzanie routingiem sygnałów pomiędzy wszystkim urządzeniami dołączonymi do systemu. Routing sygnałów realizowany jest w warstwie IP. Narzędzie w sposób bardzo przystępny pozwala na zarządzanie streamami audio i video i ich przekierowywanie pomiędzy urządzeniami bez konieczności posiadania dogłębnej wiedzy informatycznej. Wszelkie dane dotyczące streamów kopiowane są automatycznie wewnątrz oprogramowania. Do systemu może zostać dodanych wiele urządzeń, a ilość obsługiwanych jednocześnie streamów może wynosić kilka tysięcy. Co bardzo istotne, wszystkie streamy w systemie są streamami multicastowymi, więc pozwalają na wielokrotne krosowanie, np. źródło audio można przekrosowywać w tym samym czasie na wiele wyjść.

Przykładowy ekran systemu HOME

Producent ma również rozbudowaną ofertę w zakresie systemów kontroli co jest ważne przy projektowaniu dużej infrastruktury. Jakimi narzędziami dysponujecie?

System VSM (Virtual System Management) bo o nim mówimy, jest rozwijany od wielu lat. Możliwości tego systemu są ogromne. W zależności od potrzeb, system może być zbudowany w oparciu o jeden serwer lub kilka serwerów (maksymalnie czterech) stanowiących klaster zapewniający redundancję. Co ważne, dane wymieniane są pomiędzy serwerami w czasie rzeczywistym, co w końcowym efekcie zapewnia nieprzerwaną pracę systemu w przypadku awarii któregoś z serwerów.

VSM jest systemem zarządzania i orkiestracji, do którego mogą zostać dołączone wszystkie urządzenia infrastruktury technologicznej. System może zarządzać różnego rodzaju urządzeniami, zmieniać ich parametry, przyprowadzać routing sygnałów lub też kierować przepływem sygnałów przez urządzenia. W zależności od możliwości danego urządzenia, może pozwalać na przywołanie jego ustawień, monitorować kluczowe parametry lub podawać informacje o alarmach.

System pozwala na sterowanie urządzeniami wyposażonymi w interfejsy protokołu IP, między innymi poprzez protokół Ember+, NMOS 04, NMOS 05, API telNet. Pozwala na obsługę poprzez porty sterujące RS 232 czy też RS 422. Co bardzo ważne, umożliwia także sterowanie poprzez dobrze nam wszystkim znane porty GPIO, które w niektórych sytuacjach są niezastąpione, np. przy przekazywaniu sygnalizacji tally, czy też wyzwalaniu sygnalizacji „On Air” w studiach.

System umożliwia tworzenie matryc krosowniczych, dzięki którym użytkownik jest w stanie zarządzać przepływem informacji pomiędzy systemem, a poszczególnymi urządzeniami do niego dołączonymi. Dzięki wykorzystaniu zaawansowanej logiki systemu może on wykonywać bardzo złożone operacje skutkujące interakcjami pomiędzy wieloma elementami infrastruktury technicznej.

Do sterowania systemem wykorzystywane są panele hardware’owe oraz software’owe. Panele hardware’owe, do montażu w szynach rack 19” lub w formie paneli na blat posiadają od 17 do 84 klawiszy. Wszystkie klawisze można opisać, zmieniać kolory, a samo programowanie klawiszy jest błyskawiczne i nawet dla tych największych czas programowania nie przekroczy 20-30 minut.

Niezaprzeczalną zaletą paneli software’owych jest możliwość kreacji wyglądu tych paneli w dowolny sposób. Pozwala to na dostosowanie takiego panelu do bardzo specyficznych potrzeb użytkownika lub wymagań technologicznych.

Obydwa rodzaje paneli mogą mieć kilka warstw w przypadku paneli hardware’owych lub też kilka lub kilkanaście podstron w przypadku paneli software’owych.
I jeszcze jedna bardzo ważna informacja: panele mogą obsługiwać jednocześnie wiele urządzeń, np. router video, mikser audio, ramę z kartami processingu, itp. Ważne jest to, że jeden spójny zestaw paneli pozwala nam na sterowanie wszystkimi użytkowanymi przez nas urządzeniami, różnych producentów z różnym oprogramowaniem czy też sterownikiem dedykowanym do ich obsługi. Zastosowanie VSM w znaczący sposób wprowadza ład w zarządzaniu, szczególnie w miejscach, gdzie musimy zarządzać rozbudowaną strukturą techniczną.

Panele systemu VSM

W którym kierunku zmierza dzisiaj rynek? Jak według Ciebie rozwinie się technologia w ciągu kilku najbliższych lat?

Na wstępie naszej rozmowy wspomniałem o szybko zmieniających się rozwiązaniach technologicznych związanych z przejściem na protokoły IP i wykorzystaniu w większym stopniu platform jakie są obecnie stosowane. W praktyce widać zjawisko konwergencji, stosowania różnych platform w systemach audio, video, zarządzaniu. Dziś świat zmierza w kierunku większego wykorzystania najnowszych technologii, zaawansowanych switchy, serwerów z dedykowanym oprogramowaniem. Hardware kiedyś był podstawą działania, dziś staje się elementem systemów.

Dobrym przykładem jest system .edge, który może być wykorzystany jako niezależne urządzenie, jednak w połączeniu z dodatkowymi elementami będzie stanowić potężne narzędzie wykorzystywane w różnych obszarach produkcji: od studia, poprzez wóz transmisyjny po rozległe sieci audio/video, po produkcję w oparciu o remote production. Dedykowane oprogramowanie HOME APPS, jest stale rozwijane, poszerzane o nowe funkcje. Na dziś pozwala między innymi na up/down konwersję , wprowadzenie korekcji kolorów, zastosowanie multiviewerów. W oprogramowaniu umieszczone zostały także elementy kontrolne obrazujące wykorzystanie posiadanych zasobów, poprawność parametrów streamów i sygnałów synchronizacji. Kiedyś musieliśmy stosować do tego dodatkowe urządzenia, dziś mamy do takich parametrów dostęp na jednej platformie.

Taki sposób budowy złożonych systemów pozwala na szybsze zmiany wynikające z potrzeb klientów, wprowadzanie zmian w oprogramowaniu jest dużo bardziej efektywne. Dodatkową zaletą jest to, że końcowy użytkownik może w bardzo krótkim czasie zmienić funkcje do jakich służy jego system, wystarczy zmienić oprogramowanie, nie musimy wymieniać wielu urządzeń. Nie zapominajmy także o możliwości czasowego zwiększania funkcjonalności systemów opartych na takiej topologii – wystarczy wypożyczyć potrzebne nam oprogramowanie czy funkcje na czas wzmożonej pracy. Ogromna oszczędność wydatkowanych nakładów finansowych.

Wykorzystanie obecnie switchy czy też serwerów pozwala na korzystanie z ich szybkiego rozwoju. Dziś w większości przypadków korzystamy z interfejsów IP 100 GbE, jutro możemy w dość płynny sposób przejść na interfejsy o większej przepustowości, 200 GbE, 400 GbE, a już się wiele mówi o interfejsach 800 GbE. To samo dotyczy serwerów, ich topologia wewnętrzna zmienia się, będzie pozwalała na przetwarzanie większej ilości danych w tym samym czasie, to samo dotyczy przepływności interfejsów. Wymiana serwera czy też dokupienie switcha i w ten sposób zwiększenie możliwości tego co możemy osiągnąć jest zdecydowanie efektywniejsza i bardziej ekonomiczna niż ciągłe wymienianie dedykowanych rozwiązań hardware’owych.

.edge

Gdzie znajdziemy systemy Lawo?

Trochę tych miejsc już się zebrało. W rozgłośniach radiowych: Radio dla Ciebie, Radio PiK, Radio Opole, Radio Zet. W ostatnim roku zainstalowane zostały konsolety w dwóch rozgłośniach akademickich: Radio Meteor na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Radio Mors Uniwersytetu Gdańskiego. Sporo konsolet mc² pracuje w wozach transmisyjnych: TVN, ATM, LivePark. W wozach LivePark i ATM pracują także systemy VSM.
VSM wspiera pracę także w innych miejscach; TV Polsat, TVP. W ATM pracuje system audio oparty na konsoletach diamond (obsługa kabin lektorskich) oraz dwóch konsoletach mc² 36 (obsługa studiów telewizyjnych). System routingu video IP oraz system multiviewerów działa w TV Polsat. Pracujemy nad kolejnymi projektami.

Wróćmy jeszcze do Waszego wydarzenia. Frekwencja naprawdę dopisała. Taka wymiana informacji z ludźmi naprawdę doświadczonymi to zawsze jest pewna nauka. Ja zawsze z takich eventów wynoszę coś dla siebie. Jak oceniasz ten dzień?

Z zadowoleniem patrzyłem na ilość naszych gości podczas LAWO IP MEDIA DAY. Mam wrażenie, że wszyscy wynosimy coś z takich spotkań. Ja osobiście z ogromnym zadowoleniem przyjąłem fakt, że bardzo wielu naszych gości wykazało się znaczną wiedzą na temat standardów IP, ich zastosowaniem w praktyce, planów jakie mają w przechodzeniu na najnowsze rozwiązania technologiczne. Mam wrażenie, że czeka nas w LP Systems dużo pracy.

Dzięki za rozmowę.

Dziękuję

–

Galeria zdjęć z LAWO IP Media Day: